Zmierzch „wyjątkowości Arktyki”? Nowe podejście do Arktyki po 24 lutego 2022 r.

Since the end of the Cold War, the Arctic has often been portrayed as a symbol of model cooperation. Individual states were prepared to cooperate extensively despite disputes in other areas. The Arctic was therefore customarily regarded as an area with little potential for conflict. Cooperation between states that were in strong competition with each other in other regions or areas was so rare that the “Arctic exceptionalism’ was commonly recognized. This article examines updated Arctic strategies of states directly involved in the region. It analyzes the changes over the past few years, which have mostly been a consequence of Russia’s aggression (as early as 2014) and its strong militarization of the region. The article discusses the initiated process of Sweden and Finland’s accession to NATO and the consequences of this historic change for the High North. Finally, it analyses decisions taken by a number of Arctic organizations to exclude, freeze, or “pause’ their relations with Russia in consequence of the February 24, 2022 attack on Ukraine. This raises questions about whether the Arctic can be managed without Russia and whether measures adopted can be effective.Od zakończenia Zimnej Wojny Arktyka nader często przedstawiana była jako symbol modelowej współpracy. Poszczególne państwa gotowe były do szerokiej kooperacji mimo sporów w innych obszarach. Region ten zwyczajowo postrzegany był zatem jako obszar o niewielkim potencjale konfliktowym. Współpraca między państwami, które silnie konkurowały ze sobą w innych wymiarach, była tak unikalna, że niemal powszechnie uznawano „wyjątkowość Arktyki” (Arctic exceptionalism). Artykuł bada zaktualizowane strategie arktyczne państw bezpośrednio zaangażowanych w tym regionie. Analizuje zmiany na przestrzeni ostatnich kilku lat, które w większości były konsekwencją agresywnych działań Rosji (już od 2014 roku) i silnej militaryzacji regionu. Artykuł omawia zainicjowany proces przystąpienia Szwecji i Finlandii do NATO i konsekwencje tej historycznej zmiany dla regionu. Wreszcie, analizuje decyzje podjęte przez szereg organizacji arktycznych o wykluczeniu, zamrożeniu lub „wstrzymaniu” relacji z Rosją w konsekwencji ataku na Ukrainę z 24 lutego 2022 roku. W konsekwencji, rodzi to pytania o to, czy Arktyka może być zarządzana bez Rosji i czy przyjęte środki mogą być skuteczne